Η Μαρία Κάτρη έστειλε το γιο της να ζήσει σε ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα για φτωχά αγόρια μετά την κατάρρευση της οικονομίας στην Ελλάδα.
Τώρα που η Ελλάδα σύρεται βαθύτερα στην ύφεση, η χήρα μητέρα είναι τόσο φτωχή που η έφηβη κόρη της, που ζει ακόμη στο σπίτι μαζί της, "ζηλεύει που ο αδελφός της περνά στο ίδρυμα καλύτερα από την ίδια", λέει η κ. Κάτρη.
Η εξάπλωση της οικονομικής δυσπραγίας έχει κουρελιάσει τις κοινωνικές δομές στην Ελλάδα και το τέντωμα της πολιτική συνεκτικότητα, καθώς η χώρα εισέρχεται στον πιο σκληρό χειμώνα των τελευταίων τριών ετών της κρίσης χρέους. Ακόμη και η τόσο δεμένη ελληνική οικογένεια-ένας θεσμός που έχει βοηθήσει τον πληθυσμό να αντιμετωπίσει την κατάρρευση της απασχόλησης-είναι υπό πίεση καθώς τα εισοδήματα των νοικοκυριών συνεχίζουν να μειώνονται.
Πολλές οικογένειες ολισθαίνουν προς τα κάτω στην οικονομική σκάλα που ανέβηκαν οι γονείς και οι παππούδες τους, συχνά κάνοντας τους να εξαρτώνται από τις συρρικνωμένες συντάξεις των εν λόγω συνταξιούχων. Ήδη φτωχές οικογένειες γλύστρησαν από τη σκάλα, στην αγκαλιά υπερφορτωμένων φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Σε μια χώρα 11 εκατομμυρίων, μόνο 3,7 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν θέσεις εργασίας, πολύ κάτω από τα 4,6 εκατομμύρια πριν από τέσσερα χρόνια. Η οικονομική δραστηριότητα έχει μειωθεί περισσότερο από 20% στο ίδιο διάστημα.
Η πίεση στην κοινωνία δοκιμάζει την πολιτική σταθερότητα της χώρας. Κόμματα καθιερωμένα καταρρέουν προσκολλημένα στα γραφεία τους. Οι λαϊκιστές της Ριζοσπαστικής αριστεράς περιμένουν στα άκρα, με την υπόσχεση να αποκαταστήσουν με γενναιοδωρία τα πράγματα. Οι βίαιοι νεοναζί ενισχύουν το πολιτικό προφίλ τους, αξιοποιώντας τον φόβο των μεταναστών, της εγκληματικότητας και της κοινωνικής κατάρρευσης. Πολλοί Έλληνες φοβούνται ότι η σημερινή κυβέρνηση συνασπισμού θα μπορούσε να καταρρεύσει το 2013, με αποτέλεσμα την ανανέωση της πολιτικής αναταραχής που θα μπορούσε να αναβιώσει το φάσμα της εθνικής χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ.
Η ταλανιζόμενη κυβέρνηση ελπίζει στα 34,4 δισεκατομμύρια € της δόσης του δανείου διάσωσης αυτού του μήνα που θα άρουν την καταθλιπτική εθνική διάθεση. Αλλά οι κοινοί Έλληνες ετοιμάζονται για την τελευταία δέσμη μέτρων λιτότητας που απαιτούν οι πιστωτές της χώρας, η οποία θα τους πλήξει τον Ιανουάριο. Οι φρέσκες περικοπές αμοιβών και συντάξεων και αυξήσεις φόρων, συνολικού ύψους περίπου 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, θα οδηγήσουν σε μια ακόμη μείωση κατά 4,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος το 2013 όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση. Μερικοί οικονομολόγοι λένε ότι η πτώση θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη.
Η δυνατότητα της ελληνικής κοινωνίας να δεχθεί ένα ακόμη μεγάλο οικονομική χτύπημα αυτό το χειμώνα θα μπορούσε να ενισχύσει ή να διασπάσει την προσπάθεια της κυβέρνησης συνασπισμού να εφαρμόσει το σκληρό πρόγραμμα διάσωσης-και τις αναζητήσεις της Ευρώπης για την τιθάσευση της κρίσης.
Στην καρδιά της Αθήνας τα σημάδια είναι παντού φανερά ότι η ελληνική κοινωνία ζει από τις αποταμιεύσεις της. Οι οικογένειες, τις επιχειρήσεις και οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί εξαντλούν τα διαθέσιμα και τις αντοχές τους.
Η κα Κάτρη είχε λίγες αποταμιεύσεις για ξεκίνημα. Έχασε τον σύζυγό της, ένα μάγειρα σουβλακιών από καρκίνο το 2005. Στηρίζονταν σε χαμηλά αμειβόμενες εργασίες για το δήμο, όπως στη φύλαξη του Εθνικού Κήπου στο κέντρο της πόλης, και στη συνέχεια στο σκούπισμα των δρόμων. Αυτά μέχρι το 2010, που η Ελλάδα επέβαλε μέτρα λιτότητας ως αντάλλαγμα γιά τη διάσωσή της, που τα κενά μεταξύ των προσωρινών θέσεων εργασίας της έγιναν πολύ μεγαλύτερα.
"Συνειδητοποίησα την αστάθεια γύρω μου", λέει η 39χρονη. "Είδα ότι δεν θα μπορούσα να συντηρήσω" και τους δύο, το γιο της Βαγγέλη στα 14, και την κόρη της Αγγελική, τότε στα 12. Η κα Κάτρη πλησίασε το Ίδρυμα Χατζηκώνστα, ένα πρώην ορφανοτροφείο του 19ου αιώνα που μετατράπηκε σε φιλανθρωπικό οίκο για αγόρια.
"Έκανα πολλά βήματα πίσω και συνειδητοποίησα ότι πρέπει να βάλετε τις ανάγκες του Βαγγέλη μπροστά, από τη δική μου ανάγκη να συνεχίσει να είναι μαζί μου", τονίζει.
Η κα Κάτρη είχε μία εικόνα από Ντίκενς για το πρώην ορφανοτροφείο, αναφέρει, ως "ένα μέρος όπου τα παιδιά τιμωρούνται". Ωστόσο, λέει το ίδρυμα αποδείχθηκε καλό για τον γιο της, ο οποίος θέλει να γίνει καπετάνιος στο εμπορικό ναυτικό. Αλλά η κόρη της γίνεται όλο και πιό ασταθής συναισθηματικά, είναι απογοητευμένη που ο Βαγγέλης παίρνει χαρτζιλίκι και νέα ρούχα στο ίδρυμα ενώ η ίδια δε μπορεί, λέει η κ. Κάτρη.
Στις αρχές του τρέχοντος έτους, οι πολιτικές λιτότητας στην Ελλάδα ανάγκασαν την κα Κάτρη να επιλέξει ανάμεσα στην προσωρινή εργασία της καθαρίστριας σε ένα νοσοκομείο και στη σύνταξη χηρείας των 600 € το μήνα. Επέλεξε να κρατήσει τη σιγουριά της σύνταξης, η οποία περιλαμβάνει και ασφάλιση υγείας για την κόρη της.
Αυτό το φθινόπωρο η κυβέρνηση μειώσε τη σύνταξή της στα 435 €. Φοβάται ότι με τις περικοπές θα τη χάσει τελείως στο μέλλον και οι Θέσεις εργασίας έχουν στερέψει. "Μας έχουν κάνει να φοβόμαστε να φανταστούμε το μέλλον μας", εξομολογείτε η κα Κάτρη.
Πριν από την κρίση του χρέους, οι ελληνικοί οίκοι παίδων όπως το Ίδρυμα Χατζηκώνστα συνήθιζαν να ασχολούνται με την αντιμετώπιση κυρίως κοινωνικών προβλήματων, όπως η κακοποίηση, η παραμέληση ή ο αλκοολισμός. Η καταρρέουσα οικονομία και η υποχώρηση του κράτους πρόνοιας υπό τη λιτότητα προκάλεσαν ένα κύμα αιτημάτων για να αναλάβει τη φροντίδα παιδιών απλώς λόγω της ένδειας. Οι αιτήσεις προέρχονται από άνεργους γονείς των οποίων έχουν λήξει τα κοινωνικά βοηθήματα, από ανύπαντρες μητέρες και διευρυμένες οικογένειες που ζουν από τη σύνταξη των παππούδων.
"Η ζήτηση είναι απεριόριστη», λέει ο διευθυντής του Χατζηκώνστα Λεωνίδας Δραγουμάνος.
Από το 2011, περισσότερες από 700 οικογένειες ζήτησαν από το ελληνικό τμήμα της διεθνούς φιλανθρωπικής οργάνωσης Χωριά SOS, να αναλάβει ένα παιδί για οικονομικούς λόγους-συνήθως επειδή οι γονείς δεν μπορούν να βρούν εργασία ή να ζήσουν αξιοπρεπώς και πανικοβάλλονται. «Πρόκειται για μια εντελώς νέα κατηγορία," λέει ο Έλληνας διευθυντής των SOS, Γιώργος Πρωτόπαπας.
Τόσο το Χατζηκώνστα και τα SOS, έλλειψη πόρων και απρόθυμα να χωρίσουν οικογένειες, έχουν ήδη απορρίψει τις αιτήσεις αυτές. Αντ 'αυτού, έχουν δημιουργήσει ή έχουν επεκτείνει τα προγράμματα για την επιδότηση των παιδιών για να ζουν στο σπίτι.
Οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί είναι κάτω από οικονομική πίεση οι ίδιοι. Οι δωρεές και τα έσοδα από μισθώματα φθίνουν. Το Χατζηκώνστα έχει χρησιμοποιήσει το ήμισυ των προ κρίσης αποταμιεύσεων του, οι οποίες θα έχουν μηδενιστεί το 2014, αναφέρει ο κ. Δραγουμάνος.
Στη χαμηλού ενοικίου γειτονιά της Αθήνας, την Κυψέλη, η οικογένεια Κοτσολάρα είναι μία από τίς πολλές που επισκέφθηκαν τα χωριά SOS για οικονομική υποστήριξη και παροχή συμβουλών. Ο Σταμάτης Κοτσολάρας ήταν χρυσοχόος σε ένα εργαστήριο κοσμημάτων που έκλεισε. Τώρα οδηγεί ένα ταξί 12 ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα, για να φέρνει στο σπίτι γύρω στα 40 € την ημέρα.
«Ζούσαμε μια αξιοπρεπή ζωή παλιότερα», λέει η σύζυγός του Γιώτα, μία άνεργος βοηθός καταστήματος. "Δεν είχαμε αποταμιεύσεις στην Ελβετία, αλλά τουλάχιστον μπορούσαμε να αγοράζουμε καινούργια ρούχα". Στο ζευγάρι έχουν γίνει υποστηρικτές της Συνασπισμού της ριζοσπαστικής αριστεράς, αλλά δεν είναι σίγουροι ακόμη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να προσφέρει «ένα φως στο τέλος του τούνελ», δηλώνει η κα Κοτσολάρα.
Κατά τη διάρκεια μιάς γενικής απεργίας τον περασμένο μήνα, συμμετείχε στην πορεία προς το Κοινοβούλιο για να διαμαρτυρηθεί για τα πρόσφατα μέτρα λιτότητας. "Ένιωσα την ανάγκη να φωνάξω", τονίζει. Για τον σύζυγό της, η απεργία ήταν μια σπάνια ευκαιρία να περάσει λίγο χρόνο με τον 4χρονο γιό του, Κωνσταντίνο. Έπαιξαν μπάσκετ μαζί. Το αγόρι ήταν εκστασιασμένο.
Οι περισσότεροι δοκιμαζόμενοι Έλληνες δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για φιλανθρωπία. Η οικογένεια είναι το τελευταίο καταφύγιό τους.
Ο συνταξιούχος δημόσιος υπάλληλος Σωτήριος Τζοβάρας ήταν πάντα υπερήφανος όταν η σύζυγός του, οι γιοι και η κόρη, οι σύζυγοί τους και τα εγγόνια συγκεντρώνονταν για το μεσημεριανό γεύμα της Κυριακής. Τώρα η σύνταξη του στηρίζει και τους 11 από αυτούς εν όλω ή εν μέρει. Η λιτότητα έχει μειώσει τη σύνταξή του κατά το ένα τρίτο στα 1.000 € το μήνα. Δεν πάει μακριά σε μιά ακριβή πόλη της Δυτικής Ευρώπης. Είναι ακόμα στην ευχάριστη θέση να βλέπει τη μεγάλη οικογένεια του στο τραπέζι. "Αλλά τρώνε τόσο πολύ", λέει.
Τα παιδιά του και οι σύντροφοί τους είτε έχουν χάσει τη δουλειά τους ή εργάζονται παρανόμως ή για λίγα χρήματα. Ο κ. Τζοβάρας και η σύζυγός του ήλπιζαν να συνταξιοδοτηθούν στο χωριό τους, στα βουνά της Βόρειας Ελλάδα, αλλά δεν μπορούν. Ο ένας γιος του ζει ακόμα μαζί τους. "Δεν μπορούμε να μην υποστηρίξουμε" τις επόμενες δύο γενιές, εξηγεί ο 70χρονος. «Είναι η νοοτροπία μας."
Ο κ. Τζοβάρας και η σύζυγός του έχουν την ιδιοκτησία χωρίς υποθήκη στο διαμέρισμά τους εδώ και δεκαετίες. Η διαδεδομένη ελληνική παράδοση της ιδιοκτησίας υπήρξε ένα άλλο ζωτικής σημασίας αμορτισέρ. Η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη, και οι βαριές υποθήκες είναι λιγότερο συχνές από ό, τι στην Ισπανία ή την Ιρλανδία. Αλλά η κυβέρνηση, απελπισμένη για έσοδα, φορολογεί τα ακίνητα σε μεγάλο βαθμό παρά και τη μείωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών.
Στην πολυκατοικία του ζευγαριού, όπως και στα περισσότερα κτίρια πολυκατοικιών στην Αθήνα, είναι κυριευμένα από διαφωνίες για το αν θα αγοράσουν καύσιμα για την κεντρική θέρμανση το χειμώνα, όταν η εξωτερική θερμοκρασία μπορεί να αγγίξει αυτή του πάγου. Οι νέοι φόροι έχουν κάνει το πετρέλαιο θέρμανσης σχεδόν εξίσου δαπανηρό με τη βενζίνη. Οι μισοί από τους γείτονές του Τζοβάρα "δεν μπορούν να το αντέξουν οικονομικά και ψήφισαν να μην ανάψουν τη θέρμανση". "Θα πρέπει να χρησιμοποιούμε περισσότερες κουβέρτες αυτό το χειμώνα", λέει ο κ. Τζοβάρας.
Γεννήθηκε το 1942 κατά τη διάρκεια ενός λιμού εν καιρώ πολέμου υπό γερμανική κατοχή. "Δεν υπήρχε πείνα τότε. Τώρα είναι πιο καταθλιπτικά», λέει. Όταν παίρνεις το λεωφορείο ή το μετρό, "κανείς πια δεν μιλά ή γελά. Είναι σα σε νεκροταφείο. Ο καθένας έχει το δικό του πόνο. Οι άνθρωποι μερικές φορές μιλούν με τον εαυτό τους στο δρόμο".
Ο συντηρητικός γιος ενός βρετανοεκπαιδευμένου βασιλικού εθνοφρουρού ποτέ δεν συνήθιζε να παίρνει μέρος στις συχνές πολιτικές διαμαρτυρίες στην Αθήνα. Τώρα συμμετέχει σε πολλές πορείες προς το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Έχει κλάψει αρκετές φορές στις οδομαχίες των ΜΑΤ με κουκουλοφόρους στην Πλατεία Συντάγματος, ατην πλευρά του Κοινοβουλίου.
Οι πολιτικές επιπτώσεις από την οικονομική δυσπραγία είναι ορατές στις φτωχότερες γειτονιές της Αθήνας. Στην πλατεία Αττικής, το ανερχόμενο φασιστικό κίνημα της Χρυσής Αυγής έδινε ένα πρωί πρόσφατα δωρεάν τρόφιμα στους κατοίκους-με την προϋπόθεση ότι θα μπορούσαν να αποδείξουν ότι ήταν Έλληνες και όχι μετανάστες.
Πάνω από χίλιοι συνταξιούχοι και άνεργοι βρίσκονταν στην ουρά γύρω από την πλατεία, ενώ μυώδεις, μαυροντυμένοι ακτιβιστές της Χρυσής Αυγής, κάτω από το σα σβάστικα λογότυπο του κόμματος τους, μοίραζαν ζυμαρικά, φρούτα, λαχανικά, ελαιόλαδο και ψάρια.
Η Χρυσή Αυγή ήταν ένα περιθωριακό κόμμα μέχρι τις δύο φετινές ελληνικές εκλογές, διαβόητο για τη ρατσιστική ρητορική του, για τη βία κατά των μεταναστών, την άρνηση του Ολοκαυτώματος και τους ναζιστικού στιλ χαιρετισμούς με τον άκαμπτο βραχίονα. Τώρα προσπαθούν να υποβαθμίσουν το νεοναζί υπόβαθρό τους και να παρουσιάσουν τους εαυτούς τους ως Ρομπέν των Δασών.
Η γυναίκα που ήταν επιφορτισμένη με αυτό το έργο ήταν η Θέμης Σκορδέλη, η οποία είναι εν αναμονή της δίκης για τη φερόμενη εμπλοκή της στο μαχαίρωμα ενός αφγανού πρόσφυγα(αρνείται τον τραυματισμό οποιουδήποτε). Σε απόσταση αναπνοής δίπλα της, ο άνθρωπος με το δερμάτινο μπουφάν ήταν ο Ηλίας Κασιδιάρης, ο οποίος δήλωσε σε πρόσφατο ράλι του κόμματος: "Στόχος μας είναι να χτυπήσει κάτω εκείνους που εργάζονται για τους Εβραίους και οι οποίοι έχουν κάνει τη χώρα μας ένα άθλιο προτεκτοράτο των ξένων δυνάμεων". Εβραϊκές οργανώσεις καιοργανώσεις υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κάλεσαν τις ελληνικές αρχές και τα κόμματα να κρατήσουν μία σκληρή στάση απέναντι στον εξτρεμισμό της Χρυσής Αυγής.
Αυτούς που στριμώχνονται στις ουρές για τα τρόφιμα ως επί το πλείστον δεν τους ενδιαφέρει. "Είναι το μόνο κόμμα που είναι κοντά στους ανθρώπους», δήλωσε ο Γιάννης Μαμαδάκης, ένας καταστηματάρχης σε πτώχευση με την ελπίδα να πάρει μερικές σαρδέλες. "Κανείς άλλος δεν δίνει τροφή", τόνισε. Οι επιθέσεις σε μετανάστες από τους ακτιβιστές και τους υποστηρικτές του κόμματος είναι «ένα παραμύθι», είπε. "Η Χρυσή Αυγή απλά ανταποκρίνεται στο έγκλημα ταχύτερα από ό, τι κάνει η αστυνομία".
"Δείτε τι συμβαίνει τώρα", δήλωσε ο Ηλίας Παναγιώταρος, ένας από τους 18 βουλευτές της Χρυσής Αυγής στο Κοινοβούλιο απο τον Ιούνιο, δείχνοντας το συγκεντρωμένο πλήθος στην πλατεία. "Θα είμαστε στην πρώτη θέση σε μερικά χρόνια», είπε, αναφερόμενος στη Βουλή.
Αυτά είναι στη «φαντασία» τους, λέει ο Ηλίας Νικολακόπουλος, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η Χρυσή Αυγή στις δημοσκοπήσεις σήμερα βρίσκεται γύρω στο 12%, από το 7% των ψήφων στις εκλογές του Ιουνίου. Θα μπορούσε η υποστήριξη να φτάσει στο 20%, αν η οικονομία συνεχίσει να βυθίζεται, εξηγεί ο κ. Νικολακόπουλος.
"Τα πάντα εξαρτώνται από τις οικονομικές συνθήκες", τονίζει ο κ. Νικολακόπουλος. "Άν η οικονομία σταθεροποιηθεί, η επέκταση αυτού του κόμματος θα σταματήσει. Εάν δεν ... δεν ξέρουμε τι πρόκειται να συμβεί".
Ο Τιμ Ανανιάδης λαχταρά τη σταθεροποίηση μετά από χρόνια αναταραχών. Είναι ο διευθυντής του πολυτελούς ξενοδοχείου Μεγάλη Βρεταννία, του οποίου η νεοκλασσική πρόσοψη στην Πλατεία Συντάγματος έχει σχηματίσει ένα κομψό σκηνικό για τις ταραχές κατα της λιτότητας που μεταδίδονται τηλεοπτικά σε όλο τον κόσμο από το 2010. Όταν ξεκινούν οι οδομαχίες, οι κουκουλοφόροι νεαροί σπάζουν συνήθως τα λευκά μαρμάρινα σκαλοπάτια του ξενοδοχείου σε μικρότερα κομμάτια για να τα ρίχνουν κατά των αστυνομικών.
Η επισκευή τους κοστίζει χιλιάδες ευρώ κάθε φορά, αλλά η ζημιά στη διεθνή εικόνα της Αθήνας είναι πολύ μεγαλύτερη, λέει ο κ. Ανανιάδης.
Όπως και άλλα πολυτελή ξενοδοχεία, το Grande Bretagne στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό από όσους ταξιδεύουν για επαγγελματικούς λόγους και από συνέδρια, όλους αυτούς που ως επί το πλείστον αποφεύγουν τώρα την πόλη. Καλοστεκούμενοι οικονομικά ταξιδιώτες αναψυχής εξακολουθούν να έρχονται, και είναι ακόμα ελαφρώς περίεργοι για τις διαδηλώσεις έξω, λέει ο κ. Ανανιάδης. Ωστόσο, τα έσοδα έχουν μειωθεί σχεδόν κατά 50% απ' ότι πριν τέσσερα χρόνια. Αν η ύφεση δεν έχει ένα τέλος, λέει ο κ. Ανανιάδης, "είτε ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να χρηματοδοτήσει τις ζημείες ή κλείνεις".
Σε μια βροχερή νύχτα του Νοεμβρίου, το Grande Bretagne ασφάλισε τις πόρτες και τα παράθυρα του για άλλη μια φορά, ενώ ένα πλήθος που η αστυνομία εκτιμά σε 80.000 συγκεντρώθηκε στην πλατεία για να δείξει στο Κοινοβούλιο το θυμό του, ενόσω οι βουλευτές συζητούσαν το τελευταίο πακέτο λιτότητας.
Η Βασιλική Τασιούλη, υπάλληλος στις υπηρεσίες καθαριότητας που στηρίζει δύο άνεργες κόρες, εξήγησε ότι δεν μπορεί να αντέξει οποιαδήποτε περαιτέρω περικοπή. Μόνο μια ριζοσπαστική-αριστερή κυβέρνηση θα μπορούσε να σταματήσει την ολοένα και βαθύτερη λιτότητα, είπε. "Ήρθε η ώρα για αυτούς. Έχουμε δοκιμάσει όλους τους άλλους".
Δύο μυστακοφόροι καπετάνιοι που συστήνονται σαν Γεράσιμος και Παναγιώτης μοιράζονται μια ομπρέλα καθώς η βροχή δυναμώνει. Είναι βετεράνοι στις καταιγίδες του Ατλαντικού όπου τα πλοία χάνουν την ισχύ τους και βρίσκονται αντιμέτωπα με τεράστια κύματα που μπορούν να τα ανατρέψουν. Οι αποταμιεύσεις της γενιάς τους είναι η μηχανή που συνεχίζει να κρατά την Ελλάδα, όπως είπαν.
"Στηρίζουμε τα παιδιά μας. Μια μέρα αυτά τα χρήματα θα εξαντληθούν", δήλωσε ο Παναγιώτης. "Η Ελλάδα είναι κατά 45 μοίρες προς τα κύματα. Όταν φτάσουμε στις 90, θα έχουμε τελειώσει".
Οι μάχες ξέσπασαν έξω από το Grande Bretagne, καθώς περίπου 500 νεαροί πέταξαν βόμβες μολότοφ και κομμάτια από τα μαρμάρινα σκαλιά του ξενοδοχείου στην αστυνομία. Η ειρηνική πλειοψηφία αποδοκίμασε και απομακρύνθηκε από τα πυκνά σύννεφα των δακρυγόνων. Οι διαδηλωτές κατέλαβαν την πλατεία, ρίχνοντας σωρούς από σκουπίδια στη φωτιά, αλλά η βαριά νεροποντή τους έκανε μούσκεμα.
Ο αστυνομικός των ΜΑΤ Δημοσθένης Πάκος είπε αργότερα ότι δεν είχε ξαναδεί ποτέ στην Αθήνα βροχή, όπως αυτή. Η βρεγμένη ομάδα του αντιμετώπισε τις άγριες ταραχές, ενώ μέσα στο Κοινοβούλιο αποφασιζόταν η περικοπή των αποδοχών τους κατά 15%. Απηυδισμένος με την κρίση και τη βία, ο κ. Πάκος ονειρεύεται να επιστρέψει στο χωριό του στη βόρεια Ελλάδα και να γίνει ένας συνηθισμένος αστυνομικός. "Η ζωή είναι πιο εύκολη εκεί", λέει.
Τώρα που η Ελλάδα σύρεται βαθύτερα στην ύφεση, η χήρα μητέρα είναι τόσο φτωχή που η έφηβη κόρη της, που ζει ακόμη στο σπίτι μαζί της, "ζηλεύει που ο αδελφός της περνά στο ίδρυμα καλύτερα από την ίδια", λέει η κ. Κάτρη.
Πολλές οικογένειες ολισθαίνουν προς τα κάτω στην οικονομική σκάλα που ανέβηκαν οι γονείς και οι παππούδες τους, συχνά κάνοντας τους να εξαρτώνται από τις συρρικνωμένες συντάξεις των εν λόγω συνταξιούχων. Ήδη φτωχές οικογένειες γλύστρησαν από τη σκάλα, στην αγκαλιά υπερφορτωμένων φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Σε μια χώρα 11 εκατομμυρίων, μόνο 3,7 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν θέσεις εργασίας, πολύ κάτω από τα 4,6 εκατομμύρια πριν από τέσσερα χρόνια. Η οικονομική δραστηριότητα έχει μειωθεί περισσότερο από 20% στο ίδιο διάστημα.
Η ταλανιζόμενη κυβέρνηση ελπίζει στα 34,4 δισεκατομμύρια € της δόσης του δανείου διάσωσης αυτού του μήνα που θα άρουν την καταθλιπτική εθνική διάθεση. Αλλά οι κοινοί Έλληνες ετοιμάζονται για την τελευταία δέσμη μέτρων λιτότητας που απαιτούν οι πιστωτές της χώρας, η οποία θα τους πλήξει τον Ιανουάριο. Οι φρέσκες περικοπές αμοιβών και συντάξεων και αυξήσεις φόρων, συνολικού ύψους περίπου 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, θα οδηγήσουν σε μια ακόμη μείωση κατά 4,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος το 2013 όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση. Μερικοί οικονομολόγοι λένε ότι η πτώση θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη.
Η δυνατότητα της ελληνικής κοινωνίας να δεχθεί ένα ακόμη μεγάλο οικονομική χτύπημα αυτό το χειμώνα θα μπορούσε να ενισχύσει ή να διασπάσει την προσπάθεια της κυβέρνησης συνασπισμού να εφαρμόσει το σκληρό πρόγραμμα διάσωσης-και τις αναζητήσεις της Ευρώπης για την τιθάσευση της κρίσης.
Στην καρδιά της Αθήνας τα σημάδια είναι παντού φανερά ότι η ελληνική κοινωνία ζει από τις αποταμιεύσεις της. Οι οικογένειες, τις επιχειρήσεις και οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί εξαντλούν τα διαθέσιμα και τις αντοχές τους.
Η κα Κάτρη είχε λίγες αποταμιεύσεις για ξεκίνημα. Έχασε τον σύζυγό της, ένα μάγειρα σουβλακιών από καρκίνο το 2005. Στηρίζονταν σε χαμηλά αμειβόμενες εργασίες για το δήμο, όπως στη φύλαξη του Εθνικού Κήπου στο κέντρο της πόλης, και στη συνέχεια στο σκούπισμα των δρόμων. Αυτά μέχρι το 2010, που η Ελλάδα επέβαλε μέτρα λιτότητας ως αντάλλαγμα γιά τη διάσωσή της, που τα κενά μεταξύ των προσωρινών θέσεων εργασίας της έγιναν πολύ μεγαλύτερα.
"Συνειδητοποίησα την αστάθεια γύρω μου", λέει η 39χρονη. "Είδα ότι δεν θα μπορούσα να συντηρήσω" και τους δύο, το γιο της Βαγγέλη στα 14, και την κόρη της Αγγελική, τότε στα 12. Η κα Κάτρη πλησίασε το Ίδρυμα Χατζηκώνστα, ένα πρώην ορφανοτροφείο του 19ου αιώνα που μετατράπηκε σε φιλανθρωπικό οίκο για αγόρια.
"Έκανα πολλά βήματα πίσω και συνειδητοποίησα ότι πρέπει να βάλετε τις ανάγκες του Βαγγέλη μπροστά, από τη δική μου ανάγκη να συνεχίσει να είναι μαζί μου", τονίζει.
Η κα Κάτρη είχε μία εικόνα από Ντίκενς για το πρώην ορφανοτροφείο, αναφέρει, ως "ένα μέρος όπου τα παιδιά τιμωρούνται". Ωστόσο, λέει το ίδρυμα αποδείχθηκε καλό για τον γιο της, ο οποίος θέλει να γίνει καπετάνιος στο εμπορικό ναυτικό. Αλλά η κόρη της γίνεται όλο και πιό ασταθής συναισθηματικά, είναι απογοητευμένη που ο Βαγγέλης παίρνει χαρτζιλίκι και νέα ρούχα στο ίδρυμα ενώ η ίδια δε μπορεί, λέει η κ. Κάτρη.
Αυτό το φθινόπωρο η κυβέρνηση μειώσε τη σύνταξή της στα 435 €. Φοβάται ότι με τις περικοπές θα τη χάσει τελείως στο μέλλον και οι Θέσεις εργασίας έχουν στερέψει. "Μας έχουν κάνει να φοβόμαστε να φανταστούμε το μέλλον μας", εξομολογείτε η κα Κάτρη.
Πριν από την κρίση του χρέους, οι ελληνικοί οίκοι παίδων όπως το Ίδρυμα Χατζηκώνστα συνήθιζαν να ασχολούνται με την αντιμετώπιση κυρίως κοινωνικών προβλήματων, όπως η κακοποίηση, η παραμέληση ή ο αλκοολισμός. Η καταρρέουσα οικονομία και η υποχώρηση του κράτους πρόνοιας υπό τη λιτότητα προκάλεσαν ένα κύμα αιτημάτων για να αναλάβει τη φροντίδα παιδιών απλώς λόγω της ένδειας. Οι αιτήσεις προέρχονται από άνεργους γονείς των οποίων έχουν λήξει τα κοινωνικά βοηθήματα, από ανύπαντρες μητέρες και διευρυμένες οικογένειες που ζουν από τη σύνταξη των παππούδων.
"Η ζήτηση είναι απεριόριστη», λέει ο διευθυντής του Χατζηκώνστα Λεωνίδας Δραγουμάνος.
Από το 2011, περισσότερες από 700 οικογένειες ζήτησαν από το ελληνικό τμήμα της διεθνούς φιλανθρωπικής οργάνωσης Χωριά SOS, να αναλάβει ένα παιδί για οικονομικούς λόγους-συνήθως επειδή οι γονείς δεν μπορούν να βρούν εργασία ή να ζήσουν αξιοπρεπώς και πανικοβάλλονται. «Πρόκειται για μια εντελώς νέα κατηγορία," λέει ο Έλληνας διευθυντής των SOS, Γιώργος Πρωτόπαπας.
Τόσο το Χατζηκώνστα και τα SOS, έλλειψη πόρων και απρόθυμα να χωρίσουν οικογένειες, έχουν ήδη απορρίψει τις αιτήσεις αυτές. Αντ 'αυτού, έχουν δημιουργήσει ή έχουν επεκτείνει τα προγράμματα για την επιδότηση των παιδιών για να ζουν στο σπίτι.
Οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί είναι κάτω από οικονομική πίεση οι ίδιοι. Οι δωρεές και τα έσοδα από μισθώματα φθίνουν. Το Χατζηκώνστα έχει χρησιμοποιήσει το ήμισυ των προ κρίσης αποταμιεύσεων του, οι οποίες θα έχουν μηδενιστεί το 2014, αναφέρει ο κ. Δραγουμάνος.
Στη χαμηλού ενοικίου γειτονιά της Αθήνας, την Κυψέλη, η οικογένεια Κοτσολάρα είναι μία από τίς πολλές που επισκέφθηκαν τα χωριά SOS για οικονομική υποστήριξη και παροχή συμβουλών. Ο Σταμάτης Κοτσολάρας ήταν χρυσοχόος σε ένα εργαστήριο κοσμημάτων που έκλεισε. Τώρα οδηγεί ένα ταξί 12 ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα, για να φέρνει στο σπίτι γύρω στα 40 € την ημέρα.
«Ζούσαμε μια αξιοπρεπή ζωή παλιότερα», λέει η σύζυγός του Γιώτα, μία άνεργος βοηθός καταστήματος. "Δεν είχαμε αποταμιεύσεις στην Ελβετία, αλλά τουλάχιστον μπορούσαμε να αγοράζουμε καινούργια ρούχα". Στο ζευγάρι έχουν γίνει υποστηρικτές της Συνασπισμού της ριζοσπαστικής αριστεράς, αλλά δεν είναι σίγουροι ακόμη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να προσφέρει «ένα φως στο τέλος του τούνελ», δηλώνει η κα Κοτσολάρα.
Κατά τη διάρκεια μιάς γενικής απεργίας τον περασμένο μήνα, συμμετείχε στην πορεία προς το Κοινοβούλιο για να διαμαρτυρηθεί για τα πρόσφατα μέτρα λιτότητας. "Ένιωσα την ανάγκη να φωνάξω", τονίζει. Για τον σύζυγό της, η απεργία ήταν μια σπάνια ευκαιρία να περάσει λίγο χρόνο με τον 4χρονο γιό του, Κωνσταντίνο. Έπαιξαν μπάσκετ μαζί. Το αγόρι ήταν εκστασιασμένο.
Οι περισσότεροι δοκιμαζόμενοι Έλληνες δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για φιλανθρωπία. Η οικογένεια είναι το τελευταίο καταφύγιό τους.
Ο συνταξιούχος δημόσιος υπάλληλος Σωτήριος Τζοβάρας ήταν πάντα υπερήφανος όταν η σύζυγός του, οι γιοι και η κόρη, οι σύζυγοί τους και τα εγγόνια συγκεντρώνονταν για το μεσημεριανό γεύμα της Κυριακής. Τώρα η σύνταξη του στηρίζει και τους 11 από αυτούς εν όλω ή εν μέρει. Η λιτότητα έχει μειώσει τη σύνταξή του κατά το ένα τρίτο στα 1.000 € το μήνα. Δεν πάει μακριά σε μιά ακριβή πόλη της Δυτικής Ευρώπης. Είναι ακόμα στην ευχάριστη θέση να βλέπει τη μεγάλη οικογένεια του στο τραπέζι. "Αλλά τρώνε τόσο πολύ", λέει.
Τα παιδιά του και οι σύντροφοί τους είτε έχουν χάσει τη δουλειά τους ή εργάζονται παρανόμως ή για λίγα χρήματα. Ο κ. Τζοβάρας και η σύζυγός του ήλπιζαν να συνταξιοδοτηθούν στο χωριό τους, στα βουνά της Βόρειας Ελλάδα, αλλά δεν μπορούν. Ο ένας γιος του ζει ακόμα μαζί τους. "Δεν μπορούμε να μην υποστηρίξουμε" τις επόμενες δύο γενιές, εξηγεί ο 70χρονος. «Είναι η νοοτροπία μας."
Ο κ. Τζοβάρας και η σύζυγός του έχουν την ιδιοκτησία χωρίς υποθήκη στο διαμέρισμά τους εδώ και δεκαετίες. Η διαδεδομένη ελληνική παράδοση της ιδιοκτησίας υπήρξε ένα άλλο ζωτικής σημασίας αμορτισέρ. Η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη, και οι βαριές υποθήκες είναι λιγότερο συχνές από ό, τι στην Ισπανία ή την Ιρλανδία. Αλλά η κυβέρνηση, απελπισμένη για έσοδα, φορολογεί τα ακίνητα σε μεγάλο βαθμό παρά και τη μείωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών.
Στην πολυκατοικία του ζευγαριού, όπως και στα περισσότερα κτίρια πολυκατοικιών στην Αθήνα, είναι κυριευμένα από διαφωνίες για το αν θα αγοράσουν καύσιμα για την κεντρική θέρμανση το χειμώνα, όταν η εξωτερική θερμοκρασία μπορεί να αγγίξει αυτή του πάγου. Οι νέοι φόροι έχουν κάνει το πετρέλαιο θέρμανσης σχεδόν εξίσου δαπανηρό με τη βενζίνη. Οι μισοί από τους γείτονές του Τζοβάρα "δεν μπορούν να το αντέξουν οικονομικά και ψήφισαν να μην ανάψουν τη θέρμανση". "Θα πρέπει να χρησιμοποιούμε περισσότερες κουβέρτες αυτό το χειμώνα", λέει ο κ. Τζοβάρας.
Γεννήθηκε το 1942 κατά τη διάρκεια ενός λιμού εν καιρώ πολέμου υπό γερμανική κατοχή. "Δεν υπήρχε πείνα τότε. Τώρα είναι πιο καταθλιπτικά», λέει. Όταν παίρνεις το λεωφορείο ή το μετρό, "κανείς πια δεν μιλά ή γελά. Είναι σα σε νεκροταφείο. Ο καθένας έχει το δικό του πόνο. Οι άνθρωποι μερικές φορές μιλούν με τον εαυτό τους στο δρόμο".
Ο συντηρητικός γιος ενός βρετανοεκπαιδευμένου βασιλικού εθνοφρουρού ποτέ δεν συνήθιζε να παίρνει μέρος στις συχνές πολιτικές διαμαρτυρίες στην Αθήνα. Τώρα συμμετέχει σε πολλές πορείες προς το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Έχει κλάψει αρκετές φορές στις οδομαχίες των ΜΑΤ με κουκουλοφόρους στην Πλατεία Συντάγματος, ατην πλευρά του Κοινοβουλίου.
Οι πολιτικές επιπτώσεις από την οικονομική δυσπραγία είναι ορατές στις φτωχότερες γειτονιές της Αθήνας. Στην πλατεία Αττικής, το ανερχόμενο φασιστικό κίνημα της Χρυσής Αυγής έδινε ένα πρωί πρόσφατα δωρεάν τρόφιμα στους κατοίκους-με την προϋπόθεση ότι θα μπορούσαν να αποδείξουν ότι ήταν Έλληνες και όχι μετανάστες.
Πάνω από χίλιοι συνταξιούχοι και άνεργοι βρίσκονταν στην ουρά γύρω από την πλατεία, ενώ μυώδεις, μαυροντυμένοι ακτιβιστές της Χρυσής Αυγής, κάτω από το σα σβάστικα λογότυπο του κόμματος τους, μοίραζαν ζυμαρικά, φρούτα, λαχανικά, ελαιόλαδο και ψάρια.
Η Χρυσή Αυγή ήταν ένα περιθωριακό κόμμα μέχρι τις δύο φετινές ελληνικές εκλογές, διαβόητο για τη ρατσιστική ρητορική του, για τη βία κατά των μεταναστών, την άρνηση του Ολοκαυτώματος και τους ναζιστικού στιλ χαιρετισμούς με τον άκαμπτο βραχίονα. Τώρα προσπαθούν να υποβαθμίσουν το νεοναζί υπόβαθρό τους και να παρουσιάσουν τους εαυτούς τους ως Ρομπέν των Δασών.
Η γυναίκα που ήταν επιφορτισμένη με αυτό το έργο ήταν η Θέμης Σκορδέλη, η οποία είναι εν αναμονή της δίκης για τη φερόμενη εμπλοκή της στο μαχαίρωμα ενός αφγανού πρόσφυγα(αρνείται τον τραυματισμό οποιουδήποτε). Σε απόσταση αναπνοής δίπλα της, ο άνθρωπος με το δερμάτινο μπουφάν ήταν ο Ηλίας Κασιδιάρης, ο οποίος δήλωσε σε πρόσφατο ράλι του κόμματος: "Στόχος μας είναι να χτυπήσει κάτω εκείνους που εργάζονται για τους Εβραίους και οι οποίοι έχουν κάνει τη χώρα μας ένα άθλιο προτεκτοράτο των ξένων δυνάμεων". Εβραϊκές οργανώσεις καιοργανώσεις υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κάλεσαν τις ελληνικές αρχές και τα κόμματα να κρατήσουν μία σκληρή στάση απέναντι στον εξτρεμισμό της Χρυσής Αυγής.
Αυτούς που στριμώχνονται στις ουρές για τα τρόφιμα ως επί το πλείστον δεν τους ενδιαφέρει. "Είναι το μόνο κόμμα που είναι κοντά στους ανθρώπους», δήλωσε ο Γιάννης Μαμαδάκης, ένας καταστηματάρχης σε πτώχευση με την ελπίδα να πάρει μερικές σαρδέλες. "Κανείς άλλος δεν δίνει τροφή", τόνισε. Οι επιθέσεις σε μετανάστες από τους ακτιβιστές και τους υποστηρικτές του κόμματος είναι «ένα παραμύθι», είπε. "Η Χρυσή Αυγή απλά ανταποκρίνεται στο έγκλημα ταχύτερα από ό, τι κάνει η αστυνομία".
"Δείτε τι συμβαίνει τώρα", δήλωσε ο Ηλίας Παναγιώταρος, ένας από τους 18 βουλευτές της Χρυσής Αυγής στο Κοινοβούλιο απο τον Ιούνιο, δείχνοντας το συγκεντρωμένο πλήθος στην πλατεία. "Θα είμαστε στην πρώτη θέση σε μερικά χρόνια», είπε, αναφερόμενος στη Βουλή.
Αυτά είναι στη «φαντασία» τους, λέει ο Ηλίας Νικολακόπουλος, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η Χρυσή Αυγή στις δημοσκοπήσεις σήμερα βρίσκεται γύρω στο 12%, από το 7% των ψήφων στις εκλογές του Ιουνίου. Θα μπορούσε η υποστήριξη να φτάσει στο 20%, αν η οικονομία συνεχίσει να βυθίζεται, εξηγεί ο κ. Νικολακόπουλος.
"Τα πάντα εξαρτώνται από τις οικονομικές συνθήκες", τονίζει ο κ. Νικολακόπουλος. "Άν η οικονομία σταθεροποιηθεί, η επέκταση αυτού του κόμματος θα σταματήσει. Εάν δεν ... δεν ξέρουμε τι πρόκειται να συμβεί".
Ο Τιμ Ανανιάδης λαχταρά τη σταθεροποίηση μετά από χρόνια αναταραχών. Είναι ο διευθυντής του πολυτελούς ξενοδοχείου Μεγάλη Βρεταννία, του οποίου η νεοκλασσική πρόσοψη στην Πλατεία Συντάγματος έχει σχηματίσει ένα κομψό σκηνικό για τις ταραχές κατα της λιτότητας που μεταδίδονται τηλεοπτικά σε όλο τον κόσμο από το 2010. Όταν ξεκινούν οι οδομαχίες, οι κουκουλοφόροι νεαροί σπάζουν συνήθως τα λευκά μαρμάρινα σκαλοπάτια του ξενοδοχείου σε μικρότερα κομμάτια για να τα ρίχνουν κατά των αστυνομικών.
Η επισκευή τους κοστίζει χιλιάδες ευρώ κάθε φορά, αλλά η ζημιά στη διεθνή εικόνα της Αθήνας είναι πολύ μεγαλύτερη, λέει ο κ. Ανανιάδης.
Όπως και άλλα πολυτελή ξενοδοχεία, το Grande Bretagne στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό από όσους ταξιδεύουν για επαγγελματικούς λόγους και από συνέδρια, όλους αυτούς που ως επί το πλείστον αποφεύγουν τώρα την πόλη. Καλοστεκούμενοι οικονομικά ταξιδιώτες αναψυχής εξακολουθούν να έρχονται, και είναι ακόμα ελαφρώς περίεργοι για τις διαδηλώσεις έξω, λέει ο κ. Ανανιάδης. Ωστόσο, τα έσοδα έχουν μειωθεί σχεδόν κατά 50% απ' ότι πριν τέσσερα χρόνια. Αν η ύφεση δεν έχει ένα τέλος, λέει ο κ. Ανανιάδης, "είτε ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να χρηματοδοτήσει τις ζημείες ή κλείνεις".
Σε μια βροχερή νύχτα του Νοεμβρίου, το Grande Bretagne ασφάλισε τις πόρτες και τα παράθυρα του για άλλη μια φορά, ενώ ένα πλήθος που η αστυνομία εκτιμά σε 80.000 συγκεντρώθηκε στην πλατεία για να δείξει στο Κοινοβούλιο το θυμό του, ενόσω οι βουλευτές συζητούσαν το τελευταίο πακέτο λιτότητας.
Η Βασιλική Τασιούλη, υπάλληλος στις υπηρεσίες καθαριότητας που στηρίζει δύο άνεργες κόρες, εξήγησε ότι δεν μπορεί να αντέξει οποιαδήποτε περαιτέρω περικοπή. Μόνο μια ριζοσπαστική-αριστερή κυβέρνηση θα μπορούσε να σταματήσει την ολοένα και βαθύτερη λιτότητα, είπε. "Ήρθε η ώρα για αυτούς. Έχουμε δοκιμάσει όλους τους άλλους".
Δύο μυστακοφόροι καπετάνιοι που συστήνονται σαν Γεράσιμος και Παναγιώτης μοιράζονται μια ομπρέλα καθώς η βροχή δυναμώνει. Είναι βετεράνοι στις καταιγίδες του Ατλαντικού όπου τα πλοία χάνουν την ισχύ τους και βρίσκονται αντιμέτωπα με τεράστια κύματα που μπορούν να τα ανατρέψουν. Οι αποταμιεύσεις της γενιάς τους είναι η μηχανή που συνεχίζει να κρατά την Ελλάδα, όπως είπαν.
"Στηρίζουμε τα παιδιά μας. Μια μέρα αυτά τα χρήματα θα εξαντληθούν", δήλωσε ο Παναγιώτης. "Η Ελλάδα είναι κατά 45 μοίρες προς τα κύματα. Όταν φτάσουμε στις 90, θα έχουμε τελειώσει".
Οι μάχες ξέσπασαν έξω από το Grande Bretagne, καθώς περίπου 500 νεαροί πέταξαν βόμβες μολότοφ και κομμάτια από τα μαρμάρινα σκαλιά του ξενοδοχείου στην αστυνομία. Η ειρηνική πλειοψηφία αποδοκίμασε και απομακρύνθηκε από τα πυκνά σύννεφα των δακρυγόνων. Οι διαδηλωτές κατέλαβαν την πλατεία, ρίχνοντας σωρούς από σκουπίδια στη φωτιά, αλλά η βαριά νεροποντή τους έκανε μούσκεμα.
Ο αστυνομικός των ΜΑΤ Δημοσθένης Πάκος είπε αργότερα ότι δεν είχε ξαναδεί ποτέ στην Αθήνα βροχή, όπως αυτή. Η βρεγμένη ομάδα του αντιμετώπισε τις άγριες ταραχές, ενώ μέσα στο Κοινοβούλιο αποφασιζόταν η περικοπή των αποδοχών τους κατά 15%. Απηυδισμένος με την κρίση και τη βία, ο κ. Πάκος ονειρεύεται να επιστρέψει στο χωριό του στη βόρεια Ελλάδα και να γίνει ένας συνηθισμένος αστυνομικός. "Η ζωή είναι πιο εύκολη εκεί", λέει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου